ارزیابی رقابت پذیری و مزیت نسبی تولید محصولات زراعی با استفاده از ماتریس تحلیل سیاستی در استان لرستان

  محمد رضا اسلامی * 1 و ابوالفضل محمودی2   1 - استادیار اقتصاد کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد   2 - هیات علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه پیام نور     تاریخ دریافت:14/11/ 86 تاریخ پذیرش:19/4/87   چکیده   با استفاده تکنیک ماتریس تحلیل سیاستی، مزیت نسبی و شاخص‌های حمایتی برای محصولات زراعی مهم در استان لرستان برای سال زراعی 84-1383 مورد محاسبه و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. محصولات مورد مطالعه شامل گندم آبی و دیم، جو آبی و دیم، ذرت دانه‌ای آبی، شلتوک برنج، نخود آبی و دیم، عدس آبی و دیم، چغندر قند، گوجه فرنگی،خیار، سیب زمینی، لوبیای آبی، کلزای آبی و دیم، بوده است. نتایج سودآوری اقتصادی از طریق محاسبه هزینه منابع داخلی ( DRC ) نشان دادکه استان لرستان در تولید همه محصولات زراعی فوق دارای مزیت نسبی بوده ولیکن در تولید شلتوک برنج و گندم دیم دارای مزیت نسبی نمی‌باشد. سبزیجات (شامل سیب‌زمینی، خیار و گوجه فرنگی) دانه‌های روغنی، ذرت و حبوبات دارای سودآوری اجتماعی بالاتری نسبت به سایر محصولات بودند. در بین محصولات مورد مطالعه، خیار، سیب‌زمینی و گوجه فرنگی نسبت به سایر محصولات از بالاترین مزیت نسبی برخوردار بودند. شاخص حمایت اسمی محصول که گویای نسبت درآمدها در قیمت بازاری به درآمد‌ها در قیمت اجتماعی(سایه‌ی) می‌باشد برای تمام محصولات مورد مطالعه (به استثنای شلتوک) کوچکتر از یک است و نشان دهنده عدم حمایت قیمتی این محصولات و بیانگر این حقیقت است که قیمت این محصولات در داخل کشور کمتر از قیمت مرزی در بازار بین المللی است. به عبارتی حاکی از تحمیل مالیات ضمنی از سوی دولت بر تولیدکنندگان این محصولات می‌باشد. شاخص حمایت اسمی از نهاده‌ها که نشان دهنده نسبت هزینه نهاده‌های قابل تجارت در قیمت بازاری به هزینه نهاده‌های قابل تجارت درقیمت سایه‌ای می‌باشد در مورد محصولات زراعی مورد مطالعه کوچکتر از یک است که حاکی ازآن است که زارعین درخصوص نهاده‌های قابل تجارت موردحمایت قرار گرفته‌ اند. بطور کلی نرخ حمایت موثر که نشان دهنده ارزش افزوده در قیمت بازاری به ارزش افزوده به قیمت سایه‌ای می‌باشد نیز فقط برای گندم، جو، چغندر قند، کلزای دیم و شلتوک بزرگتر از یک بوده و گویا منتفع شدن سیستم از حمایت‌های دولت و برای سایر محصولات منفی بوده که نشان دهنده غیر حمایتی بودن سیستم و تحمیل مالیات می‌باشد. رتبه بندی محصولات مورد مطالعه توسط معیارهای مزیت نسبی و هزینه به منفعت اجتماعی تفاوت اندکی را نشان داده‌اند.